Verkiezingen 22 november: cannabisvriendelijk stemmen doe je zo

Op woensdag 22 november gaat Nederland naar de stembus. Het tijdperk Rutte is voorbij en deze verkiezingen bepalen welke kant we op gaan met het landsbestuur. Wie cannabisvriendelijk wil stemmen, heeft keuze uit meer dan tien partijen, van JA21 tot de SP.

De Tweede Kamerverkiezingen van 2023 worden gedomineerd door Pieter Omtzigt en zijn partij Nieuw Sociaal Contract (NSC). De populariteit van de vorige new kid in town, Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging, is volgens de peilingen danig ingezakt. Dat geldt ook een beetje voor het BBB standpunt over cannabis. Sinds ex-CDA boegbeeld Mona Keijzer naar de BBB overstapte, vindt de partij dat legalisering alleen in Europees verband kan.  

Vlees noch vis
Pieter Omtzigt presenteerde pas op 24 oktober, nog geen maand voor de verkiezingen, het verkiezingsprogramma van NSC. Wie hoopte dat de man die achttien jaar voor het CDA in de Tweede Kamer zat, een andere koers in het cannabisbeleid zou kiezen kwam bedrogen uit. De partij van Omtzigt wil dat beleid houden zoals het is. Geen verbetering en geen verslechtering, vanuit het perspectief van de cannabisondernemer. Vlees noch vis. Die keuze is wel origineel; de andere partijen willen ofwel meer repressie, ofwel meer regulering.

Dilan Yesilgöz, de opvolgster van Rutte als leider van de VVD, toont zich een law and order politica in de traditie van Ivo Opstelten en Fred Teeven. De website Normaaloverdrugs.nl vat het drugsbeleid van de VVD samen als ‘Geeft consument de schuld van criminaliteit, schoffeert wetenschap over zinloze hoge straffen, wil alle uithalers straffen, voet de war on drugs verder op, wacht wietexperiment af voor regulering cannabis’.  

Energielabel
De stichting VOC stelde voor deze verkiezingen opnieuw een “energielabel” samen, waarop de standpunten van de achttien meest kansrijke partijen over cannabis staan samengevat. De meest cannabisvriendelijke partijen staan bovenaan, de minst cannabisvriendelijke partijen onderaan. Het label laat zien dat niet alleen linkse partijen voorstander zijn van legalisering, maar ook (zeer) rechtse partijen als JA21, Forum voor Democratie en BVNL.

In een persbericht meldt het VOC: ‘Tien van de achttien opgenomen partijen zijn vóór legalisering, zowel ter rechter- als ter linkerzijde. Die tendens sluit aan bij de situatie in de Verenigde Staten, waar legalisering al enige tijd een bipartisan issue is: zowel Republikeinen als Democraten zijn er voorstander van.’ Het VOC werkt bij het opstellen van het label samen met de stichting Maatschappij en Cannabis (SMC), makers van de Cannabis-Kieswijzer. Op hun website is uitgebreide informatie te vinden over de achttien partijen die op het energielabel staan.

Cannabis Stemadvies
De SMC ontwikkelde voor de tweede keer een stemwijzer over cannabis. Aan de hand van twaalf stellingen over cannabis kunnen geïnteresseerden een stemadvies krijgen over welke van de achttien geselecteerde partijen het beste bij hen past. Het invullen van dit cannabis-stemadvies is anoniem en kost zo’n vier minuten. In totaal staan er bij deze Tweede Kamerverkiezingen niet minder dan 26 partijen op het stembiljet. Ook de partijen 50PLUS (lijst 14), de Libertaire Partij (lijst 21) en LEF (lijst 22) zijn vóór legalisering van cannabis. De kans is echter klein dat deze partijen genoeg stemmen halen voor een Kamerzetel.

Afgaand op de peilingen en de campagne tot nu toe, is een rechtse coalitie niet onwaarschijnlijk. Als in zo’n rechts kabinet één of meer christelijke partijen zitten, is dat slecht nieuws voor de cannabisbranche en de cannabisconsument. Een coalitie die meer naar het midden zit, met cannabisvriendelijke partijen als GroenLinks-PvdA, D66, SP en Volt, zal veel eerder inzetten op legalisering. Zeker als de Duitse regering haar plannen voor legalisering volgend jaar doorzet.

Laatste dagen zijn cruciaal
Zo’n beetje de helft van de kiezers schijnt tot een paar dagen voor de verkiezingen nog te zweven. Die laatste dagen zijn dus cruciaal voor de deelnemende partijen én voor de kant die we na 22 november als land op zullen gaan. Het PCN doet al meer dan twintig jaar actief aan opkomstbevordering rond verkiezingen. Wij geloven in de democratie en roepen iedereen op hun stemrecht te gebruiken en hun stem niet in rook op te laten gaan.

Dit jaar heeft het PCN alle coffeeshops in Nederland de verkiezingsposter van de VCE (Vereniging Coffeeshops Eindhoven) gestuurd, met het verzoek deze in de shop op te hangen. Ook via social media roepen we op om te gaan stemmen.

De komende jaren zullen bepalend zijn voor de toekomst van de cannabisbranche. De landelijke politiek speelt daarbij hoe dan ook een grote rol. Cannabisvriendelijk stemmen doet er dus toe. En er is volop keuze, zoals blijkt uit onderstaand overzicht van de eerste twintig partijen op het stembiljet. Zeven partijen vallen in de categorie zeer cannabisvriendelijk, vijf in de categorie cannabisvriendelijk, eentje is neutraal, twee cannabisonvriendelijk en vijf zeer cannabisonvriendelijk.

Hoe cannabisvriendelijk zijn de partijen? 

Zeer cannabisvriendelijk:

D66 (lijst 2)
“D66 staat voor een realistisch, menselijk en duurzaam drugsbeleid, op basis van wetenschappelijke inzichten. D66 kiest ervoor om de gehele coffeeshopketen te legaliseren. Zo kunnen we criminaliteit echt bestrijden en beter zicht krijgen op de kwaliteit van cannabis. Daarmee kunnen we de gezondheid van ruim 1,1 miljoen consumenten beter beschermen.”

GroenLinks / PvdA (lijst 3)
“We legaliseren softdrugs en drugs zoals MDMA, paddo’s en andere middelen met aantoonbaar weinig risico. Regulering, legalisering en verantwoorde recreatie is niet voor niets ook wereldwijd de trend. We houden de huidige categorisering in soft -en harddrugs tegen het licht. Tegelijkertijd zorgen we voor betere voorlichting over drugs, net als over roken en alcohol.”

SP (lijst 6)
“De teelt en de verkoop van softdrugs voor Nederlandse gebruikers gaan we reguleren en legaliseren. Dit is de meest effectieve manier om drugscriminaliteit tegen te gaan. Zo kunnen we ook de veiligheid van softdrugs beter controleren en belasting innen bij een miljardenindustrie. Alle drugsgebruik ontmoedigen we, maar gebruikers van softdrugs criminaliseren we niet.”

BIJ1 (lijst 16)
“We legaliseren en reguleren teelt, fabricage, bezit en verkoop van alle drugs. Zo zorgen we ervoor dat de veiligheid beter wordt gecontroleerd en kunnen mensen met drugsproblematiek eerder worden geholpen.”

Piratenpartij – De Groenen (lijst 17)
“De Piratenpartij wil een rationeler en humaner drugsbeleid, cannabis legaal, en overige drugs decriminaliseren en reguleren. (...) De wietproef is overbodig. Coffeeshops blijken tot de vitale sectoren te horen, sinds ze na slechts 24 uur Corona lockdown als één van de eerste sectoren weer open gingen. Internationale of Europese verdragen zijn geen belemmering meer voor legalisatie van cannabis”.

BVNL / Groep Van Haga (lijst 18)
“BVNL vindt dat alle coffeeshops in Nederland legaal moeten kunnen inkopen, leveren en verkopen, waarbij de softdrugs op kwaliteit wordt getest. Regulering van de productie en verkoop met behulp van een stelsel van vergunningen met controles haalt de coffeeshops uit de gedoogzone en neemt het criminele circuit de wind uit de zeilen.”

Splinter (lijst 20)
Deze partij heeft een sterke paragraaf over cannabisbeleid in het verkiezingsprogramma, in het hoofdstuk economie. Citaat: ‘Zoals het er nu naar uitziet is over een jaar het cannabisgebruik in de hele wereld legaal.’  De partij wil dat cannabis “een belangrijke nieuwe inkomstenbron van de overheid (wordt) waardoor andere lastenverhogingen worden afgewend”. En: “Net als bij de consumptie van alcohol en tabak en bij autorijden wordt de consumptie niet als gewenst gezien en niet gestimuleerd”.

Cannabisvriendelijk:

Forum voor Democratie (lijst 7)
“Op dit moment is de aanvoer van softdrugs verboden, maar de verkoop is legaal. Deze schizofrene situatie werkt de georganiseerde misdaad in de hand en belemmert effectieve controle op de kwaliteit van cannabis. FVD wil het drugsbeleid moderniseren door softdrugs geleidelijk te legaliseren en door meer aandacht aan preventie en de behandeling van drugsverslaving te besteden.”

Partij voor de Dieren (lijst 8)
“Gebruik en de productie van softdrugs wordt gelegaliseerd, zodat teelt legaal wordt en er accijns over kan worden geheven. (…) Er komen geen nieuwe coffeeshops in de buurt van scholen.”

Volt (lijst 10)
“We herzien het huidige drugsbeleid. Gezondheid en veiligheid van mensen komen centraal te staan. Drugsbeleid moet niet worden gedreven door een moreel (voor)oordeel, maar door feiten en onderzoek. Keer op keer blijkt dat verbieden niet werkt; de vraag verdwijnt daardoor niet. Met legaliseren en reguleren zijn wel goede ervaringen.”

JA21 (lijst 11)
“De lijn van JA21 laat zich kernachtig samenvatten: softer voor soft en harder voor hard. Wij willen toewerken naar een verstandige, stapsgewijze legalisering van softdrugs. Tegelijkertijd moeten we voorkomen dat de versoepeling van het Nederlandse softdrugsbeleid leidt tot een aanzuigende werking op drugstoeristen (…). De legalisering van softdrugs moet daarom hand in hand gaan met het beperken van toegang tot coffeeshops voor niet-Nederlanders.”

50PLUS (lijst 14)
In het nieuwe verkiezingsprogramma van 50PLUS ontbreekt het onderwerp cannabis volledig. Wel wil de partij “Duidelijk en integraal ontmoedigingsbeleid op alcohol, drugs en roken”. Onder lijsttrekker Henk Krol was de partij voorstander van legalisering en vergoeding van medicinale cannabis door zorgverzekeraars. Het is onduidelijk of dit nog steeds zo is.  

Neutraal:

BBB (lijst 15)
“We willen normalisatie van zowel soft als harddrugs tegengaan, maar de situatie waarin wietverkoop gedoogd wordt, terwijl productie verboden is, speelt criminelen in de kaart. Voor stappen overwogen worden richting legalisatie van wiet, wacht BBB eerst de resultaten af van het ‘experiment gesloten coffeeshopketen’. (…) Legalisatie kan alleen in Europees verband en ruim voldoende politiecapaciteit is een belangrijke basisvoorwaarde, voordat we stappen zetten.”

Cannabisonvriendelijk:

VVD (lijst 1)
We wachten de resultaten van de experimenten gesloten coffeeshopketen af, voordat we een definitief besluit nemen over het vervolg hiervan. (...) Er komen vaker gevangenisstraffen voor drank- en drugsrijders, in plaats van taakstraffen.  (...)  Drugsgebruik wordt ontmoedigd, onder meer door voorlichting waarbij we samenwerken met maatschappelijke partners en werkgevers."

Nieuw Sociaal Contract (lijst 19)
“Het blijft verboden om drugs te bezitten, verkopen of te produceren. We handhaven het huidige softdrugsbeleid.”

Zeer cannabisonvriendelijk:

PVV (lijst 4)
“De drugscriminaliteit wordt keihard aangepakt. Zo gaan wij dealers die drugs aan minderjarigen verkopen twee keer zo zwaar straffen. Onder de PVV wordt Nederland weer een land waar de overheid er vooral is voor het slachtoffer en niet voor de dader. Het veiligheidsroer moet om. (…) Opheffing van het onderscheid tussen hard- en softdrugs voor zover het productie, handel en in- en uitvoer betreft. (…) Gedoogbeleid softdrugs is een ellende gebleken.”

CDA (lijst 5)
“We handhaven het illegale karakter van softdrugs en willen de locaties waar coffeeshops gevestigd zijn, herzien. Omdat een joint voor een habbekrats te koop is, terwijl een pakje sigaretten zwaar belast wordt, voeren we naar Duits voorbeeld een hasj-heffing in. Van de opbrengst zetten we 100 miljoen euro in om drugsgebruik te ontmoedigen.”

ChristenUnie (lijst 9)
“De ChristenUnie is tegen de legalisatie van drugs, omdat dat een normaliserend effect heeft. Coffeeshops worden gesloten en verdwijnen uit het straatbeeld. We stoppen met heilloze wietexperimenten. (...) Blowverbod in openbare ruimte. (…) Blowverbod onder de 21.”

SGP (lijst 12)
“Het gedoogbeleid moet per direct worden afgeschaft. In plaats van gedogen gaan we de wet handhaven. Coffeeshops worden gesloten. (…) De productie van drugs blijft altijd strafbaar. Een nieuwe gedoogconstructie, waarbij ‘gecontroleerde’ telers niet langer worden vervolgd, is een slecht idee. Aan gereguleerde wietteelt van de overheid moeten we niet beginnen. Het onderscheid tussen soft- en harddrugs moet verdwijnen”.

DENK (lijst 13)
“Wij zijn voor een stevig ontmoedigingsbeleid voor drugs. Legalisering van drugs is onbespreekbaar. Wij sluiten alle coffeeshops in de buurt van woonwijken en scholen.”